تولید ناخالص داخلی (GDP) شاخص مهمی برای اقتصاددانان و سرمایه‌گذاران است زیرا نشان‌دهنده رشد و تولید اقتصادی یک کشور است. در این مقاله ابتدا به تعریف مختصری از این مفهوم می‌پردازیم. سپس تاثیر فناوری بلاکچین بر شاخص تولید ناخالص ملی را توضیح می‌دهیم. در ادامه انواع مختلف این شاخص و روش‌های محاسبه آن را بررسی می‌کنیم. در انتها اثر ارزهای دیجیتال و به خصوص بیت کوین بر شاخص GDP را بررسی خواهیم کرد.تولید ناخالص داخلی (GDP) چیست؟GDP مخفف عبارت Gross Domestic Product به معنای تولید ناخالص داخلی است. این شاخص مجموع ارزش تمام کالاها و خدماتی که در یک بازه زمانی معین در کشور تولید می‌شود را اندازه گیری می‌کند و نشان‌دهنده سلامت اقتصاد یک کشور است. این تعریف هر محصولی که در درون یک کشور تولید شده باشد و یا خدماتی که در درون مرز آن کشور ارائه شده باشد را شامل می‌شود. بنابراین این شاخص به منطقه جغرافیایی وابسته است. به عنوان مثال اگر یک شرکت ایرانی در آلمان محصولی را تولید کرده باشد درآمدهای آن در این شاخص محاسبه نخواهد شد.ویژگی دیگری که باید در محاسبه تولید ناخالص ملی مدنظر قرار دهیم به نوع کالا و نوع خدمات مرتبط است. این شاخص تنها کالا و خدماتی نهایی را شامل می‌شود. به این معنی که کالاهای واسطه‌ای که در فرآیند تولید قرار می‌گیرند و مستقیما توسط مشتری نهایی استفاده نمی‌شوند در این معیار به حساب نمی‌آیند. برای مثال نان را به عنوان کالایی درنظر بگیریم که مستقیما توسط مصرف کننده استفاده می‌شود. بنابراین قیمت نان باید در محاسبه GDP به حساب بیاید. اما قیمت گندم در این شاخص محاسبه نمی‌شود چون گندم محصول نهایی نیست.تاثیر بازار ارزهای دیجیتال بر تولید ناخالص ملیفناوری بلاکچین کاربردهای بسیار زیادی در تمام زمینه‌های تکنولوژی دارد؛ با این حال نام آن با ارزهای دیجیتال و بخصوص رمز ارز بیت کوین با نماد BTC گره خورده است. این درحالیست که سازمان‌های خصوصی و عمومی می‌توانند با استفاده از فناوری بلاکچین داده‌های خود را به صورت ایمن ذخیره و استفاده کنند و آن اطلاعات را با سایرین به اشتراک بگذارند.شرکت مشاوره PWC با انجام تحقیقاتی در سال ۲۰۲۰ به نتایج جالبی در مورد تاثیر کاربردهای فناوری بلاکچین و بازار ارزهای دیجیتال روی تولید ناخالص داخلی ( شاخص GDP) دست یافته است. در این بررسی آمده است که فناوری بلاکچین بیشترین تاثیر را در اقتصاد آسیا خواهد داشت کشورهایی مانند چین، هند و ژاپن نقش اساسی در پذیرش این فناوری در این منطقه خواهند داشت. بالاترین پتانسیل کسب سود خالص حاصل از این فناوری متعلق به کشور چین و معادل ۴۴۰ میلیارد دلار خواهد بود. آمریکا با پتانسیل سود خالص به میزان ۴۰۷ میلیارد دلار در رتبه دوم قرار دارد. همچنین پیش‌بینی شده است که تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۴۰ میلیون شغل در حوزه فناوری بلاکچین ایجاد شود.تخمین زده شده است که کشورهای آلمان، ژاپن، انگلستان، هند و فرانسه در این دوره بیش از ۵۰ میلیارد دلار بهره ببرند. با استفاده از اطلاعات این سایت می‌توانید میزان تخمین زده شده تاثیر فناوری بلاکچین در کشورهای مختلف در حوزه‌های مختلف را با هم مقایسه کنید.بر اساس این گزارش، ۵ حوزه تاثیرگذار از کاربردهای مختلف بلاکچین قادر خواهند بود تا سال ۲۰۳۰ مبلغی معادل ۱.۷۶ تریلیون دلار به تولید ناخالص جهان (معادل ۱.۴٪ از کل GDP جهان) اضافه کنند. این پنج حوزه و سهم آنها به صورت زیر تخمین زده شده است.در دوره همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ پیگیری محصول و خدمات یکی از اولویت‌های شرکت‌ها در زنجیره تامین آنها شده است. کاربردهای بلاکچین به خوبی به نیاز سرمایه‌گذاران این حوزه در تمامی صنایع از استخراج در معادن تا صنعت مد پاسخگو است. بلاکچین قادر خواهد بود میزان ۹۶۲ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی این حوزه را تا سال ۲۰۳۰ افزایش دهد.خدمات مالی و سرویس‌های پرداختی از جمله استفاده از ارزهای دیجیتال در تبادل ارزش داخلی و بین‌المللی یکی از شناخته‌شده‌ترین کاربردهای این فناوری است که می‌تواند سهمی معادل ۴۳۳ میلیارد دلار در افزایش تولید ناخالص ملی داشته باشد.استفاده از کاربردهای بلاکچین در تشخیص هویت و مدارک شامل مدارک شخصی و اعتبارات حرفه‌ای برای مقابله با کلاهبرداری‌ها و سرقت هویت می‌تواند تا ۲۲۴ میلیارد دلار در رشد شاخص GDP تاثیر داشته باشد.کاربردهای این فناوری در حوزه عقد قراردادها و برطرف کردن اختلاف نظرها به میزان ۷۳ میلیارد دلار و همچنین در حوزه ارتباط با مشتری به خصوص وفاداری مشتری به شرکت‌ها به میزان ۵۴ میلیارد دلار در افزایش تولید ناخالص داخلی تا سال ۲۰۳۰ موثر خواهد بود.بانک انگلستان در سال ۲۰۱۶ برای بررسی این موضوع به تحقیقی جامع پرداخت. در این مطالعه فرض بر آن شد که ۳۰٪ از تولید ناخالص داخلی بر اساس ارزهای دیجیتال در نظر گرفته شود. محققان به این نتیجه رسیدند که به دلیل کاهش نرخ مالیات و کاهش هزینه تراکنش‌ها سالانه ۳٪ به شاخص GDP افزوده می‌شود. علاوه بر آن ابن امر باعث ثبات اقتصادی بیشتر خواهد شد.انواع تولید ناخالص داخلیتولید ناخالص داخلی (GDP) به صورت سالانه و یا فصلی محاسبه می‌شود و تنها کالاها و یا خدماتی را محاسبه می‌کنند که در بازه زمانی تعیین شده تولید شده باشند. بنابراین اگر کالایی در دوره قبل تولید شده باشد و در دوره کنونی خرید و فروش شود در محاسبه GDP لحاظ نمی‌شود. با این حال کارمزد یا سهم کارگزار و یا بنگاهی که آن را معامله کرده است چون به عنوان یک سرویس تلقی می‌شود در محاسبه شاخص GDP لحاظ خواهد شد. جا دارد در اینجا تعریف ارائه شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را ذکر کنیم. بر این اساس: كل ارزش ريالي محصولات نهايي توليدشده توسط واحدهاي اقتصادي مقيم كشور در دوره زماني معين ( سالانه يا فصلي ) را توليد ناخالص داخلي مي‌نامند.البته در تمام این تعاریف استثناهایی هم وجود دارد؛ به عنوان مثال ارزش بازار برخی از کالاها و خدمات که در بازار مبادله نمی‌شوند اما آنها را باید در محاسبه GDP لحاظ کنیم. به عنوان مثال خدماتی که دولت به شهروندان ارائه می‌دهد مانند آتش نشانی و خدمات پلیس و یا کارمزد بانک‌ها و همچنین اقلامی که کشاورزان از محصولات خود استفاده می‌کنند باید در محاسبه این شاخص لحاظ گردند.بنابراین تا اینجا با مفهوم تولید ناخالص داخلی آشنا شدیم. قبل از آنکه به اثر بازار ارزهای دیجیتال روی شاخص GDP بپردازیم بهتر است انواع مختلف آن را بشناسیم و سپس نحوه محاسبه آن را توضیح دهیم.تولید ناخالص داخلی اسمی: این مقدار بر اساس قیمت کنونی کالاها و خدمات کشور محاسبه می‌شود و می‌توان در محاسبه آن از ارز رسمی کشور و یا دلار آمریکا استفاده کرد.تولید ناخالص داخلی حقیقی: جی‌دی‌پی حقیقی معیاری برای اندازه‌گیری تولید ناخالص داخلی است که تاثیر تورم در آن محاسبه نمی‌شود و مقدار آن بر اساس قیمت محصولات در سال پایه محاسبه می‌شود.نرخ رشد تولید ناخالص داخلی: این شاخص میزان جی دی پی هر دوره (سال یا فصل) را نسبت به دوره قبلی اندازه گیری می‌کند. این شاخص معمولا به صورت درصد بیان می‌شود و نشان می‌دهد که اقتصاد با چه سرعتی رشد می‌کند.تولید ناخالص داخلی به ازاء هر فرد (سرانه جی دی پی) : این شاخص میزان GDP به ازای هر شخص در جمعیت کشور را نشان می‌دهد. این شاخص نشان می‌دهد که درآمد هر فرد می‌تواند نشان دهنده میانگین استاندارد زندگی در آن کشور باشد.از آنجا که جی‌دی‌پی بر اساس ارزش مالی محصولات و خدمات محاسبه می‌شود، دستخوش تغییرات قیمت و یا همان تورم می‌شود. افزایش قیمت‌ها باعث افزایش مقدار GDP می‌شود اما لزوما به این معنی نیست که میزان تولید محصولات و ارائه خدمات افزایش پیدا کرده است.بنابراین اقتصاددانان برای به دست آوردن مقدار تولید ناخالص داخلی از GDP حقیقی استفاده می‌کنند. به این صورت که قیمت محصولات و خدمات را بر اساس قیمت سال مبنا (قیمت پایه) حساب می‌کنند. بنابراین میزان افزایش یا کاهش تولید در عدد بدست آمده قابل استناد خواهد بود.روش‌های محاسبه GDPمقدار GDP از سه روش قابل محاسبه است. استفاده از هر کدام از این روش‌ها باید به جواب مشابهی برسد.روش استفاده از هزینه‌ها:در این روش هزینه گروه‌های مختلف در اقتصاد یک کشور را جداگانه محاسبه می‌کنند و در نهایت آنها را باهم جمع می‌زنند. به عنوان مثال کشور آمریکا از این روش استفاده می‌کند. یکی از فرمول‌های ساده برای محاسبه تولید ناخالص داخلی اینگونه است:GDP= هزینه‌های اشخاص + هزینه‌های دولتی+ سرمایه‌گذاری‌ها+ میزان خالص صادراتهزینه‌های شخصی به هزینه‌های جاری افراد جامعه مانند خریدها و خدماتی مانند آرایش‌گری و غیره گفته می‌شود. بنا بر آمار منتشر شده این بخش از اقتصاد بزرگ‌ترین بخش از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد.هزینه‌های دولت به مخارجی مانند خرید تجهیزات و ایجاد زیرساخت‌ها و پرداخت حقوق و دستمزدها اطلاق می‌شود.سرمایه گذاری به تمام هزینه‌های شرکت‌های خصوصی داخل کشور گفته می‌شود. از خرید محصولات گرفته تا حقوق کارمندان و کارگران. سرمایه‌گذاری یکی از بخش‌های حساس تولید ناخالص داخلی و شاخص GDP است. زیرا این بخش به توسعه محصولات و افزایش نرخ اشتغال رابطه مستقیم دارد.هزینه خالص صادرات به این صورت محاسبه می‌شود که تمام واردات کشور را از حجم صادرات آن کم کنیم. کالا و خدماتی که به خارج از کشور ارسال می‌شود منهای ارزش کالاهایی که مشتریان داخلی از خارج تهیه می‌کنند بیانگر هزینه خالص صادرات یک کشور است. تمام مخارج شرکت‌های مستقر در یک کشور حتی اگر شرکت خارجی باشد در این محاسبات حساب می‌شوند.روش تولید:این روش دقیقا بر عکس روش هزینه‌ها است. در این روش به جای محاسبه هزینه مخارج هر بخش به محاسبه تمام ارزش تولید شده پرداخته می‌شود و در نهایت هزینه کالاها و خدمات واسطه‌ای از آن کم خواهد شد. کالاها و خدمات واسطه‌ای همان‌هایی هستند که در فرآیند تولید به کالای نهایی تبدیل می‌شوند.تفاضل ارزش محصولات نهایی و ارزش محصولات واسطه همان ارزش جدید ایجاد شده یا به اصطلاح ارزش افزوده است. به منظور محاسبه تولید ناخالص داخلی ارزش افزوده هر فعالیت با این روش حساب شده و در نهایت از جمع تمام ارزش افزوده‌های کل اقتصاد، تولید ناخالص داخلی به دست می‌آید. به این راهکار روش تولید گفته می‌شود. در حساب‌های ملی ایران روش تولید (جمع ارزش افزوده‌ها) به عنوان روش اصلی محاسبه تولید ناخالص داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.ذكر اين نكته لازم است كه توليد ناخالص داخلي بدست آمده از روش هزينه نهايي به قيمت بازار بوده و به اندازه خالص ماليا‌ت‌های بر تولید و واردات با توليد ناخالص داخلي به قيمت پايه كه از روش توليد بدست مي آيد متفاوت است. به عبارت ديگر:خالص ماليات‌هاي بر تولید و واردات+ توليد ناخالص داخلي به قيمت پايه = توليد ناخالص داخلي به قيمت بازارروش درآمدی:روش سهم یا درآمد عوامل تولید به روشی گفته می‌شود که در آن درآمد به دست آمده توسط هر جزو تولید کننده در اقتصاد محاسبه و جمع زده می‌شود. این درآمدها شامل حقوق پرداختی کارکنان، هزینه اجاره املاک و مازاد عملیاتی ناخالص (شامل سود عملیاتی، خالص بهره پرداختی، اجاره منابع طبیعی و استهلاک) است.سایر شاخص‌های اقتصادی مهماگرچه تولید ناخالص داخلی یک شاخص مهم برای بیان رشد اقتصاد یک کشور است، با این حال شاخص‌های دیگری نیز وجود دارد که این امکان را فراهم می‌سازند. همچنین برای محاسبه سهم بازار بلاکچین و ارزهای دیجیتال در اقتصاد یک کشور به این شاخص‌ها نیازمندیم.تولید ناخالص ملی GNP (مخفف عبارت Gross National Product) بیانگر مجموع تمام ارزش تولید شده توسط افراد و یا سازمان‌هاییست که بومی یک کشور هستند، حتی اگر از لحاظ جغرافیایی در کشوری دیگر مستقر باشند.شاخص دیگری به نام درآمد ناخالص ملی برای بررسی رشد اقتصادی کشورها وجود دارد. در این شاخص مجموع درآمد افراد شهروند و تابع یک کشور محاسبه می‌شود و فرقی ندارد که فعالیت آنها در داخل یا خارج از کشور صورت می‌گیرد یا خیر.برای بررسی سلامت اقتصاد یک کشوردر یک شرایط رو به رشد، شاخص درآمد ناخالص ملی (GNI) معیار بهتری نسبت تولید ناخالص داخلی (GDP) است. زیرا ممکن است بخش عظیمی از درآمد برخی کشورها حاصل از وجود شرکت‌ها و اشخاص خارجی باشد. در نتیجه رقم تولید ناخالص داخلی آنها بیشتر از رقم درآمد ناخالص ملی خواهد بود. برای به دست آوردن رابطه‌ای میان این دو از فرمول زیر استفاده می‌شود:درآمد ناخالص ملی= تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار+خالص درآمد عوامل تولید از خارجیادآور می‌گردد که برای به دست آوردن سرانه هر یک از این شاخص‌ها مقدار به دست آمده به جمعیت کشور تقسیم می‌شود.آمار مربوط به تولید ناخالص داخلی کشورها را می‌توان از سایت https://www.worldometers.info/gdp/ و یا worldbank با هم مقایسه کرد.تاثیر بازار بورس بر شاخص GDPتمام عواملی که در بالا برای محاسبه تولید ناخالص داخلی عنوان شد می‌توانند توسط سرمایه گذاران به واسطه بازار بورس تغییرات مثبت و منفی را تجربه کنند.در روندهای صعودی بازار بورس، خوشبینی بین سرمایه گذاران بیشتر است. به همین دلیل ممکن است به صادر کردن سهم‌های جدید روی بیاورند. برخی سرمایه‌گذاران نیروهای جدید استخدام می‌کنند و برخی به توسعه کسب و کار خود مشغول می‌شوند. در این شرایط برخی سرمایه‌گذاران از بانک‌ها وام می‌گیرند و برخی دیگر اوراق قرضه جدید صادر می‌کنند و آنها را به فروش می‌گذارند. سرمایه جدید در رشد بازار کمک می‌کند و در نتیجه باعث افزایش GDP کشور می‌شود.در روندهای نزولی بازار بورس احساسات منفی بر بازار غالب می‌شود. در نتیجه سرمایه‌گذاران برای جلوگیری ازمتضرر شدن از شرایط بازار به فروش سهام‌های خود روی می‌آورند و در نتیجه آن قدرت خرید مصرف کنندگان کاهش یابد. به این ترتیب میزان فروش شرکت‌ها و کارخانه‌جات کمتر شده و بعضا مجبور به تعدیل نیرو خواهند شد. با این شرایط پیدا کردن منابع مالی جدید برای شرکت‌ها در جهت گسترش کسب و کار خود و همچنین سرمایه‌گذاری در بازار بورس کاهش می‌یابد. تمام این عوامل تاثیر منفی در مقدار نهایی تولید ناخالص داخلی خواهد داشت.قابل توجه است که اثر تولید ناخالص داخلی در روند بازار بورس بسیار پررنگ‌تر است. زیرا با افزایش شاخص GDP درآمد شرکت‌ها افزایش پیدا می‌کند و بازار صعودی خواهد شد. شرایط معکوس آن نیز برقرار است با کاهش مقدار GDP شرایط بازار بورس نیز نزولی خواهد شد. با این حال چه بازار صعودی باشد یا نزولی، بازار بورس روی تولید ناخالص داخلی هرچند به صورت غیر مستقیم تاثیر خواهد گذاشت.تاثیر ارزهای دیجیتال و بیت کوین در تولید ناخالص داخلی (GDP)یکی از پیچیدگی‌هایی که برای محاسبه تاثیر بیت کوین در شاخص GDP با آن روبرو هستیم نقش این رمز ارز در حوزه‌های مختلف اقتصادی است. Bitcoin برای ماینرها و استخراج کنندگان آن به عنوان محصول خروجی حاصل از سرمایه و کار آنها تلقی می‌شود؛ در حالیکه برای سرمایه‌گذاران یک دارایی دیجیتال برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود و برای مصرف کنندگان نقش یک ارز را خواهد داشت.اگر بیت کوین را به عنوان یک ارز در این محاسبات منظور کنیم باید همانند ارز فیات نقش آن را در نظر بگیریم. صادر شدن ارز فیات توسط دولت‌ها به عنوان مخارج آنها تلقی نمی‌شود و توسط هیچ شخصی به دست نیامده است. بنابراین تاثیری در محاسبه GDP نخواهد داشت. ارز فیات تنها زمانیکه در ازای کالا و خدمات پرداخت شود می‌تواند در محاسبات تولید ناخالص داخلی منظور شود. از این لحاظ رمز ارز BTC تنها زمانی تاثیر گذار خواهد بود که در ازای پرداخت کالا و یا خدماتی استفاده شود.در گزارش منتشر شده شرکت PWC محققان سهم کشورهای مورد مطالعه را به صورت تصویر زیر تخمین زده‌اند.فرآیند استخراج بیت کوین را می‌توان از طرق مختلفی در محاسبه شاخص GDP منظور کرد. اولا هزینه‌های لازم برای تهیه دستگاه‌های ماینینگ و هزینه برق و … را می‌توان در روش هزینه‌ها محسوب کرد. راه حل دیگر درآمد حاصل از آن، چه در داخل و چه به عنوان صادرات است که می‌تواند در محاسبه تولید ناخالص داخلی لحاظ شود.با این حال بزرگ‌ترین مشکل در قسمت سرمایه‌گذاری در بیت کوین است. همانطور که می‌دانید سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بیت کوین تنها ناشی از افزایش قیمت آن خواهد بود و بنابراین در دسته سود سرمایه قرار خواهد گرفت. بنا به تعاریف Tax Foundation سود سرمایه تاثیری در تولید ناخالص داخلی نخواهد داشت. تنها بخش کوچکی از تراکنش‌های رمز ارز می‌تواند در محاسبه GDP تاثیرگذار باشد و آن هم مربوط به کارمزدها و قوانین مالیاتی آن خواهد بود.حال اگر فردی خارجی از صرافی‌های داخل یک کشور رمز ارز تهیه کند و کارمزد آن را به آن صرافی پرداخت کند، می‌توان این مقدار کارمزد را به عنوان یک سرویس صادراتی در نظر گرفت که در محاسبه این فرمول باید به حساب آید. در آخر اگر شخصی با استفاده از سود حاصل از سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال به خرید محصولات و سرویس‌ها بپردازد، این فرآیند در روش هزینه و روش درآمد محاسبه می‌شود.جمع بندیتاکنون نقش کاربردهای مختلف بلاکچین و به خصوص بازار ارزهای دیجیتال، در محاسبه تولید ناخالص داخلی (شاخص GDP) کشورها منظور شده است. هرچند ممکن است شفافیت لازم در شناسایی آثار آن به چشم نیاید، با این حال واضح است که با توجه به پیشرفت آن در تمام صنایع توجه بیشتری به این حوزه جلب شده است.
تولید ناخالص داخلی چیست؟ بررسی تاثیر بلاکچین بر GDP
- از mohammad