مقایسه سولانا و اتریوم؛ کدام شبکه بهتر است؟

بلاک چین اتریوم مهد برنامه‌های غیرمتمرکز و بستر پیشگام در عرصه قرارداد هوشمند است. اخیرا شاهد ظهور راهکار‌های لایه ۲ برای رفع مشکل مقیاس پذیری این شبکه بوده‌ایم و در همین راستا‌، رقبای لایه یک زیادی نیز از راه رسیده‌اند. این شبکه‌ها در زمینه سرعت و مدیریت تراکنش‌ها مدعی هستند. یکی از این شبکه‌ها سولانا است. در این مقاله با ایده خبر همراه باشید که به‌صورت موردی مقایسه ای میان سولانا و اتریوم انجام دهیم و خصوصیات برجسته هر یک از آنها را مرور کنیم. بررسی و مقایسه موردی سولانا و اتریوم منبع: Coinmarketcap رقابت بین بلاک چین‌های لایه یک از زمان رونق حیرت‌انگیز برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps‌) مختلف و توکن‌های غیر قابل تعویض (NFTs‌) در سال ۲۰۲۱ شدت گرفت. با توجه به اینکه در طول سال ۲۰۲۰ تابستان امور مالی غیرمتمرکز (DeFi‌) به اتریوم وابستگی زیادی داشت‌، سال ۲۰۲۱ زمان شکوفایی و از راه رسیدن پروتکل‌های لایه یک دیگری مثل سولانا بود که وعده سرعت بالای تراکنش‌ها را با فی پایین می‌دادند. این درست چیزی بود که اتریوم قصد دست یافتن به آن را به واسطه ارتقا اتریوم ۲ خود داشت. با وجود اینکه هر دوی این بلاک چین‌ها توانستند سهم منصفانه‌ای از هواداران و حامیان برای خود کسب کنند‌، اتریوم به عنوان بلاکچینی که اکوسیستم شفاف‌تر و پیشرفته‌تری از برنامه‌های غیرمتمرکز ارائه می‌کرد، برتری خود را نشان داد. بدون شک تفاوت‌هایی نیز بین این دو پروتکل وجود دارند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. در ادامه به بررسی تفاوت‌های بزرگ میان این دو بلاک چین مانند تکنولوژی زیرساخت، ویژگی‌های ارائه‌شده و همچنین اکوسیستم در حال رشد برنامه غیرمتمرکز می‌پردازیم. ۱. مقایسه ویژگی‌های بنیادین میان سولانا و اتریوم یکی از عوامل کلیدی متمایزکننده در مقایسه اتریوم و سولانا تکنولوژی زیرساخت آنها است. هر یک از آنها از مکانیسم اجماع متفاوتی بهره می‌برند و از شیوه منحصربه‌فردی برای حل مشکلات حول محور مقیاس پذیری استفاده می‌کنند. در این بخش‌، به بررسی چگونگی تفاوت این دو پروتکل از دیدگاه پیشبرد هر یک از این دو پروژه می‌پردازیم. خصوصیات بنیادین اتریوم در این بخش به مقایسه خصوصیات بنیادین زیرساخت در شبکه اتریوم می‌پردازیم. مکانیسم اجماع اتریوم (منظور نسخه حال حاضر) مبتنی بر مکانیسم گواه اثبات کار (PoW‌) است. این در واقع همان مکانیسم اجماعی است که توسط بلاک چین بیت کوین مورد استفاده قرار می‌گیرد. شبکه این بلاک چین توسط صد‌ها هزار (یا حتی میلیون‌ها‌) ماینری که به واسطه اشتراک‌گذاری قدرت یا سخت‌افزار محاسباتی خود در روند اجماع مشارکت دارند، ایمن‌سازی می‌شود. با وجود اینکه این امر همواره از حفظ غیرمتمرکز بودن شبکه اطمینان حاصل می‌کند و موانع ورود به عرصه مشارکت در شبکه نیز بسیار بالا هستند‌، اما همین امر به کاهش میزان کارایی نیز منجر می‌شود. دلیل این موضوع را به عدم توانایی انجام تراکنش‌های زیاد در هر ثانیه در درون این شبکه می‌توان نسبت داد. معماری Stateful دومین نکته‌ای که شبکه اتریوم را از شبکه سولانا متمایز می‌کند‌، معماری Stateful آن است. این بدان معناست که تمامی تراکنش‌های درون شبکه در یک بخش ثبت می‌شوند و در صورت به انجام رسیدن یک تراکنش جدید‌، لازم است تا کل شبکه یا تمامی ماینر‌ها‌ نسخه کپی خود از شبکه را به روزرسانی کنند تا بتوانند آن تراکنش جدید را نشان بدهند. به عبارت ساده‌، اگر آلیس بخواهد به ۱۰ دلار اتریوم برای باب ارسال کند‌، کل ماینر‌های سراسر دنیا (که به صورت فرضی ۱۰٬۰۰۰ ماینر هستند‌) باید سوابق ثبت شده خود را به روزرسانی کنند تا آن تراکنش را در دیتای خود منعکس کنند. این فرایند به هیچ عنوان ارزان نیست و این امر دلیل اصلی کند‌تر بودن اتریوم نسبت به سایر بلاک چین‌های بدون بخش مثل سولانا است. خصوصیات بنیادین سولانا نقطه اساسی وجه تمایز مورد نظر ما در مقایسه سولانا و اتریوم به مکانیسم اجماع بنیادین آن برمی‌گردد. مکانیسم اجماع مورد استفاده در این پروتکل گواه اثبات تاریخچه (PoH‌) است. این سازوکار در اصل نیازمند مراحل محاسباتی است که گذر زمان بین دو رویداد را به صورت رمزنگاری شده تعیین می‌کند. این کار با افزودن تایید زمانی به تمام تراکنش‌ها و ردیابی تراکنش‌های هر فرد به انجام می‌رسد. این نوع از ترتیب‌بندی سفارشات با آنچه در بستر بیت کوین و اتریوم به انجام می‌رسد تفاوت دارد. در شبکه Bitcoin و Ethereum تراکنش‌ها در یک صف زمانی قرار نمی‌گیرند. یکی دیگر از تفاوت‌های کلیدی این پروتکل با اتریوم این است که سولانا دارای ساختار معماری «بدون بخش‌» است. همانطور که پیش از این نیز توضیح دادیم‌، این امر به کاهش میزان کلی حافظه مورد استفاده کمک می‌کند. با توجه به اینکه برای انجام تراکنش‌ها در این شبکه نیازمند به روزرسانی نیستیم، انجام آنها به صورت ترتیبی به آسانی صورت می‌گیرد. این یکی از عوامل مهمی است که موجب مقیاس‌پذیری سولانا در سطح بالایی می‌شود. ۲. مقایسه ویژگی‌های منحصر به فرد در سولانا و اتریوم منبع: cryptoradar.co هر یک از بلاکچین‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که آن پلتفرم را منحصر به فرد می‌کند. با وجود اینکه غیرمتمرکز‌سازی امری است که همواره موضوعی بوده که اتریوم روی آن تمرکز داشته است‌، توان عملیاتی بالاتر همچنان در کانون توجه سولانا بوده و توانسته است تا از طریق تکنولوژی زیربنایی خود بدان دست پیدا کند. ویژگی‌های سولانا یکی از خصوصیت‌های منحصر به فرد سولانا قابلیت پردازش هر بلاک در مدت زمان ۴۰۰ میلی‌ثانیه و ثبت ۶۰ هزار تراکنش در هر ثانیه است. همین ویژگی‌ها باعث شده است این پروتکل به یکی از سریع‌ترین بلاک چین‌های لایه یک تبدیل شود. علاوه‌بر این‌، سولانا دارای ویژگی‌های متعددی است که موجب تمایز آن از همتایان خود می‌شود. سرعت تراکنش بهبود یافته سولانا از تحمل خطای بیزانس (BFT‌) بهره می‌برد که یک نسخه خودساخته از PBFT (آستانه تحمل خطای بیزانس کاربردی‌) است. این امر باعث می‌شود نیاز به تعامل میان نود‌ها در زمان واقعی از بین برود. بنابراین‌، کارایی کلی آنها به صورت قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این‌‌، سولانا از چیزی تحت عنوان جریان خلیج (Gulf Stream‌) بهره می‌برد. همانطور که از نام آن پیداست‌، این خصوصیت یک استاندارد پیشبرد تراکنش بدون ممپول یا استخر نگهداری است که تراکنش‌ها را به شبکه منتقل می‌کند. این امر به اعتبار‌سنج‌های شبکه اجازه می‌دهد تا تراکنش‌ها را بسیار زودتر از زمان مقرر شده به‌انجام برسانند. شبکه مورد نظر نیز از همین طریق می‌تواند بیش از ۵۰٬۰۰۰ تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند. مقیاس‌پذیری تقویت‌شده یکی دیگر از ویژگی‌های مهمی که سولانا را از رقبای خود متمایز می‌کند، این است که این بلاکچین از بنیان قابل مقیاس‌پذیری است. از همین رو‌، این پروتکل نیازی به راهکار‌های لایه دو برای مقیاس‌پذیری بیشتر ندارد. یکی از اجزای کلیدی بلاک چین که به این مقیاس‌پذیری کمک می‌کند‌، پروتکل انتشار بلاک توربین (Turbine‌) است. این پروتکل به تجزیه کردن داده‌ها به قطعات کوچک‌تر کمک می‌کند و انتقال داده در طول شبکه آسان‌تر می‌شود. خصوصیت SeaLevel نیز به پردازش تراکنش‌ها در گستره GPU‌ها و SSD‌ها کمک می‌کند. ترکیبی از تمامی این خصوصیت‌ها به پدید آمدن یک بلاک چین با مقیاس‌پذیری و کارایی بالا و فی پایین منجر می‌شوند. خصوصیت‌های اتریوم با وجود اینکه اتریوم از قابلیت پردازش تعداد زیادی از تراکنش‌ها در هر ثانیه برخوردار نیست‌، غیرمتمرکز‌سازی از جمله برجسته‌ترین نقاط قوت آن محسوب می‌شود. موانع سر راه تبدیل شدن به یک اعتبارسنج‌، به ویژه در بستر Ethereum، چندان سرسختانه نیستند و این امر به شکل‌گیری یک شبکه غیرمتمرکز بدون نیاز به فضای اعتماد منجر می‌شود. راهکار‌های لایه ۲ اتریوم در راستای پوشش‌دهی مشکلات مقیاس‌پذیری در بلاک چین اصلی‌، به افزایش توان عملیاتی و مقیاس‌پذیری پیشرفته کمک می‌کنند. تکنولوژی خصوصیت کلیدی اتریوم به ویژه در زمان راه‌اندازی این شبکه‌، این حقیقت بود که به زبان تورینگ کامل نوشته شده بود. این امر بدان معناست که این پروتکل می‌تواند از مجموعه متنوعی از قابلیت‌های برنامه‌نویسی پشتیبانی کند که به تسهیل بیشتر روند ساخت قرارداد‌های هوشمند منجر می‌شود. به همین ترتیب‌، اتریوم از سالیدیتی به عنوان زبان برنامه‌نویسی پایه خود استفاده می‌کند که برای کدنویسی قرارداد‌های هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرد. نیازی به بازگو کردن این موضوع نیست و حتما می‌دانید که اتریوم یکی از اولین پیشگام‌ها در زمینه ساخت قراردادهای هوشمند غیرمتمرکز آنچین با درون زنجیره‌ای بوده است. مقیاس پذیری اتریوم می‌تواند به میزان تقریبی ۱۳ الی ۱۵ تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند و این یکی از ویژگی‌های بلاکچین‌های پرسرعت نیست. آنچه بلاک چین لایه یک اتریوم در مقیاس پذیری فاقد آن است‌، به واسطه راهکار‌های لایه ۲ مانند کانال‌های بخشی‌، زنجیره‌های جانبی‌، پلاسما (پالیگان‌)‌، والیدیوم (Validium‌) و رول‌آپ‌ها (آپتیمیزم‌) پوشش داده می‌شود. این پروتکل از شبکه‌های چند زنجیره‌ای نیز برای کمک به افزایش میزان مقیاس‌پذیری و بدون به خطر انداختن امنیت شبکه کمک می‌گیرد. یکی از نمونه‌های این مثال پالیگان (Polygon‌) است که یک شبکه چند زنجیره‌ای برای کمک به مقیاس‌پذیری اتریوم محسوب می‌شود. توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs‌) بدون شک اتریوم اولین بلاک چین پیشگام در عرصه توکن‌های غیرقابل تعویض نبوده اما یکی از پروتکل‌های اصلی محسوب می‌شود که در استفاده از این تکنولوژی برای تولید کلکسیون‌های نادر دیجیتال نقشی اساسی داشته است. با وجود اینکه رونق چشم‌گیر این دارایی‌های قابل ذخیره تنها در سال ۲۰۲۱ مورد توجه قرار گرفت‌، لازم به ذکر است که NFT‌ها برای اهداف گوناگونی در گذشته نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اولین برنامه مبتنی بر NFT که مورد توجه جهانی قرار گرفت کریپتوکیتیز (Cryptokitties) بود‌، که در آن زمان به ایجاد اختلال در شبکه و مسدود شدن Ethereum نیز منجر شد. استیبل کوین‌ها استیبل کوین‌ ها موتور اصلی امور مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای هستند. می‌توانید به آنها به دید ارز‌های عادی مثل دلار (USD‌) نگاه کنید و تنها تفاوت آنها در اینجاست که استیبل کوین‌ها رمزارز‌هایی هستند که نشان‌دهنده یا نماینده یک واحد از پول فیات سنتی هستند. در واقع می‌توان گفت که این ارز‌های دیجیتال به یک ارز فیات وابسته هستند. از آنجایی که تمامی رمزارز‌های بزرگ نوسانات قیمتی زیادی دارند‌، در اختیار داشتن نوعی رمزارز که به صورت وابسته به یک واحد از ارز فیات سنتی باشد امری عاقلانه به نظر می‌رسد. استیبل کوین‌ها در راستای دست یافتن به این هدف تا به امروز عملکرد موفقی داشته‌اند. ۳. بررسی اکوسیستم دیفای در مقایسه سولانا و اتریوم اکوسیستم دیفای در بستر Ethereum بسیار متنوع است و دلیل این امر نیز به قدمت این بلاکچین در مقایسه با Solana برمی‌گردد. از سوی دیگر‌، سولانا استراتژی‌های بازاریابی متعددی (رویداد‌های هکاتون‌، برنامه‌های دریافت پاداش در ازای یافتن باگ در شبکه‌) را راه‌اندازی کرده است تا کاربران و توسعه‌دهندگان بیشتری را به شبکه خود فرابخواند. بدون شک‌، این تاکتیک‌ها به این پروتکل کمک کرده‌اند تا کاربران و توسعه‌دهندگان بیشتری را از زمان پیدایش سولانا به این بستر اضافه کند.  اکوسیستم دیفای اتریوم اولین برنامه غیرمتمرکز‌ی که در هنگام صحبت کردن در مورد اکوسیستم دیفای در بستر اتریوم به ذهن می‌رسد، سوشی (Sushi‌) است. این پروتکل یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های رمزارز همتا به همتا بدون دفتر سفارش است که با هدف ارائه قابلیت خرید و فروش آسان توکن‌های مورد نظر کاربران فعالیت می‌کند. این پلتفرم از زمان شروع کار خود در سپتامبر سال ۲۰۲۰ (اواسط شهریور تا اواسط مهر ماه سال ۱۳۹۹‌) تا به امروز‌، شاهد کارایی گسترده‌ای در ابعاد کلان بوده است. عملکرد سوشی سواپمنبع: Coinmarketcap سوشی تنها مثال مطرح شده در این زمینه نیست. در واقع‌، کامپوند (Compound‌) یکی از اولین انگیزه‌دهندگان به جنبش تابستان دیفای سال ۲۰۲۰ بود. این پروتکل یک پلتفرم وام‌دهی در بستر اتریوم است که شاهد رشد چشم‌گیری در زمینه حجم استقراضی خود بوده است. حجم وام گیری کامپوندمنبع: Coinmarketcap اینها تنها دو نمونه از برنامه‌های غیرمتمرکز موجود در بستر اتریوم هستند. در طول سال ۲۰۲۱ شاهد رشد تصاعدی حجم معاملات در پروژه‌های مختلف NFT مبتنی بر این اکوسیستم بودیم. گالری‌های هنری متعددی مثل Sotheby’s نیز در طول این رویداد و با لیست کردن آثار هنرمندان بزرگ (و گاهی نیز با بهره‌گیری از آثار هنرمندانی که کمتر شناخته شده‌اند‌) در قالب توکن غیرقابل تعویض به این فضای سرگرم‌کننده ملحق شدند. میزان فروش NFT در سال ۲۰۲۱‌منبع: Coinmarketcap اکوسیتسم دیفای سولانا اکوسیستم DeFi در بستر سولانا هنوز در مراحل نوپایی به سر می‌برد و در همین حین که در حال صحبت کردن در مورد این موضوع هستیم‌، برنامه‌های غیرمتمرکز زیادی نیز در حال راه‌اندازی شدن روی این پلتفرم هستند. می‌توان گفت که این دستاورد‌ها در نتیجه رویداد‌های هکاتون گسترده و سایر استراتژی‌های بازاریابی که این شبکه برای جذب پایگاه کاربران گسترده‌تری مورد استفاده قرار داده است حاصل شده‌اند. این بلاک چین موفق شد تا به میزان بیش از ۱۲ میلیارد دلار در زمینه ارزش کل قفل شده (TVL‌) در میان تمامی DApp‌های خود جذب کند. ارزش کل قفل شده در Solana‌منبع: Coinmarketcap یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های غیرمتمرکز در بستر سولانا‌، ریدیوم (Raydium‌) نام دارد. این صف سفارش بازارساز خودکار (AMM‌) آنچین به کاربران کمک می‌کند تا معاملات خود را به انجام برسانند. از زمان راه‌اندازی این پلتفرم در ماه آپریل سال ۲۰۲۱ (اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت سال ۱۴۰۰‌)‌، ریدیوم موفق به جذب و ورود ۱.۸ میلیارد دلار سرمایه به پلتفرم خود شده است. ارزش کل قفل شده در Raydium‌منبع: Coinmarketcap با توجه به جدید بودن این بلاکچین‌، اکوسیستم آن نیز هنوز در حال رشد است. جالب است در مقایسه سولانا و اتریوم بدانید که یک روند وابسته ناآشنا نیز بین Solana و Ethereum برقرار است؛ بدین صورت که هرگاه گس فی اتریوم افزایش پیدا می‌کند‌، تعداد کاربران سولانا افزایش می‌یابد. نمودار گس فی اتریوممنبع: Coinmarketcap آدرس‌های فعال سولانامنبع: Coinmarketcap بدیهی است که این تنها یک حدس و گمان بوده و ما چنین برداشتی از این رویداد داشته‌ایم. عوامل متعدد دیگری وجود دارند که در افزایش تعداد کاربران سولانا نقشی اساسی دارند. به عنوان مثال به Mango Markets می‌توان اشاره کرد که یک صرافی غیرمتمرکز برای معاملات اهرمی در سولانا است و توانست در مدت زمان کمتر از ۱ ماه از ۲۸ میلیون دلار سرمایه در پلتفرم خود‌، به سطح ۱۳۰ میلیون دلار دست پیدا کند. ارزش کل قفل شده در Mango Markets‌منبع: Coinmarketcap با وجود اینکه ممکن است عوامل دخیل در افزایش تعداد کاربران بسیار متعدد باشند، از یک چیز اطمینان داریم‌: اکوسیستم دیفای فعلی بستر اتریوم بسیار گسترده‌تر بوده و کاربرد‌های بیشتری را به ما ارائه می‌کند. پرسش و پاسخ (FAQ) سولانا و اتریوم چه تفاوتی دارند؟ اتریوم و سولانا از نظر فناوری و مکانیسم اجماع با یکدیگر متفاوت هستند. مکانیسم اجماع اتریوم بر مبنای PoW و سولانا PoH است. باید بگوییم اتریوم از نظر غیرمتمرکز بودن شبکه و سولانا از نظر سرعت پیشتاز هستند. اتریوم بهتر است یا سولانا؟ اتریوم امکانات بهتری برای برنامه‌های غیرمتمرکز و حوزه دیفای ارائه می‌کند. این درحالیست که سرعت بالا و هزینه پایین سولانا فرصت‌های خوبی فراهم می‌کند. اترویم معروف‌تر است یا سولانا؟ اتریوم از نظر ارزش بازار در رتبه دوم قرار دارد و از این نظر شناخته‌تر است. سولانا به‌خاطر سرعتی که دارد، یک کامیونیتی خاص تشکیل داده است. سخن پایانی در مقایسه سولانا و اتریوم به این نتیجه رسیدیم که جنبه‌های مختلفی برای بررسی و قیاس این دو بلاک چین لایه ۱ وجود دارند. از نقطه نظر سرعت انجام تراکنش‌ها در هر ثانیه‌، سولانا قدرت محاسباتی بیشتری داشته و فضای کمتری نیز از GPU و SSD اشغال می‌کند. در بستر اتریوم‌، برنامه‌های غیرمتمرکز بی‌شمار و رویکرد‌های قدرتمندی برای قرارداد‌های هوشمند وجود دارند که به دلیل قدمت این شبکه نسبت به Solana بسیار پیشرفته‌تر هستند. همه ما می‌دانیم که راهکار‌های لایه دو Ethereum برای رفع مشکل مقیاس‌پذیری این پروتکل در وهله اول ارائه شدند اما سولانا از بنیان مقیاس‌پذیر بوده و نیازی به چنین رویکرد‌هایی ندارد. اکوسیستم دیفای و توکن‌های غیرقابل تعویض نیز در بستر نوظهور سولانا در حال رشد و نمو هستند‌، اما اتریوم عرصه گسترده‌ای از دیفای را در کنار امکانات متنوعی به ما ارائه می‌کند. با وجود اینکه آینده بلاکچین همکاری بین زنجیره‌ای است‌، شما کدام یک از بلاک چین‌های لایه ۱ را انتخاب می‌کنید؟ نظر شما در مورد این مقایسه چیست؟