اگر تا حالا برای خرید بلیت قطار اقدام و سفر ریلی را تجربه کرده‌اید، با نام رئیس قطار غریبه نیستید. کمی بعد از حرکت، کسی درب کوپه را می‌زند و درباره کم‌وکسری‌های کوپه از شما سوال می‌کند. درواقع می‌خواهد درمورد رفاه شما مطمئن شود. این فرد رئیس قطار است که همان بدو ورود هم بلیط‌های شما را چک کرده‌بود. شخصی دلسوز و متعهد که باید تا انتهای سفر حواسش به همه‌چیز باشد.
سفر با قطار معمولا تجربه جذاب و خاطره‌انگیزی را برای مسافران رقم می‌زند. هرچقدر هم دل‌مان یک سفر هوایی راحت بخواهد، ماجراجویی سفر با قطار کمابیش خیلی از ما را برای خرید بلیت قطار وسوسه می‌کند. البته دراین‌میان، صرفه اقتصادی خرید بلیت قطار درمقایسه با بلیط هواپیما هم قطعا در این تصمیم‌گیری اثر می‌گذارد. اما آیا تا حالا به این فکر کرده‌اید که چه کسی یا چه افرادی پشت این حد از نظم و هماهنگی سفرهای ریلی قرار دارند؟ اگر با قطار سفر کرده‌باشید حتما نام رئیس قطار را شنیده‌اید. رئیس قطار کسی است که در ابعادی بسیار گسترده، مجموعه عظیم حمل‌ونقل ریلی را مدیریت می‌کند. در ادامه کمی بیشتر با این فرد مهم و تاثیرگذار آشنا می‌شوید.
شرایط موردنیاز
برای این‌که به یک رئیس قطار تبدیل شوید باید اول از همه مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد داشته‌باشید. اما این شروع ماجرا است. بعد از تایید در مراحل اولیه باید یک دوره یک‌ساله پشت‌سر بگذارید. طی این یک سال انواع آموزش‌های تئوری و عملی در بیشتر از 1000 ساعت می‌بینید تا درنهایت به سمت ریاست قطار برسید. بعد از این، شما هستید و شغل پرماجرایی که مسئولیت سنگینی برعهده‌تان خواهدگذاشت.
وظایف رئیس قطار
شاید در مرحله اول یعنی هنگام خرید بلیت قطار به‌شکل مستقیم با رئیس قطار ارتباطی نداشته‌باشید اما تقریبا همه مراحل سفر با قطار همراه مدیریت و نظارت این فرد کامل می‌شود. برای تجربه سفری امن با کم‌ترین مشکل ممکن، باید رئیس قطار کار خودش را به بهترین شکل انجام دهد. این وظایف را می‌توانیم به‌طورکلی به دو بخش شامل مسئولیت دربرابر مسافران و کارکنان و مسئولیت دربرابر قطار و شرایط فنی آن تقسیم کنیم.
رئیس قطار و مسافران
تقریبا به‌غیراز بخش‌های اولیه برنامه سفر یعنی خرید بلیت قطار و مراحل پیش از سوارشدن به قطار، موارد دیگر رابطه تنگاتنگی با رئیس قطار دارد. مسئولیت قسمت‌های مختلف و تامین رفاه و آسایش مسافران برعهده رئیس است. رفاه مسافران شامل مسائل مختلفی مانند رستوران قطار، نظافت، تهویه کوپه‌ها و سیستم گرمایشی و سرمایشی آن‌ها است.
از ابتدای ورود یعنی هنگام کنترل بلیط تا لحظات آخر و حتی مواقع اورژانسی، رئیس قطار باید روی شرایط، کنترل کافی داشته‌باشد. اگر مسافری درخواست یا شکایتی دارد، حتی اگر قطار با نقص فنی مواجه باشد، پیگیری همه این مسائل تا رفع‌ورجوع کامل آن‌ها برعهده رئیس قطار است. او باید نظارت دقیق روی اجرای درست و به‌موقع همه قوانین توسط کارکنان و مسافران را داشته‌باشد.
سایر وظایف رئیس قطار
رئیس قطار علاوه‌بر تعداد زیادی از مسئولیت‌های سنگین که دربرابر افراد دارد، باید به بقیه امور هم رسیدگی کند. اگر مشکلی در قطار یا ریل‌ها باشد باید با ابزارهای الکترونیکی از آن آگاهی پیدا کند. کنترل‌ها را برای فعال‌کردن علائم ترافیکی و سوزن‌ها فعال کند. اطلاعات دقیق مسیر، برنامه زمانی و بار قطار را داشته‌باشد و با راننده‌ها هماهنگی‌های لازم را در مسیر انجام دهد.
اما این‌ها همه کارهای یک رئیس قطار نیست. او باید از مقصد هر واگن و محتوای آن گزارش بنویسد و به کارگران دستور نصب علائم هشداردهنده در عقب و جلوی قطار را بدهد. علاوه‌براین باید مطمئن شود واگن‌ها در نقاط مناسبی به هم وصل شده‌اند و رانندگان را برای جابجایی آن‌ها راهنمایی کند تا قطار به شکل موردنظر دربیاید. ولی باز هم لیست وظایف ادامه دارد. تقریبا هر موضوعی که در قطار برای‌تان پیش‌بیاید به‌نوعی در حوزه کاری رئیس قطار قرار می‌گیرد.
مهارت‌های لازم
علاوه‌بر مهارت‌های تخصصی و سختی که یک رئیس قطار باید در آن‌ها حرفه‌ای باشد، دسته دیگری از مهارت‌ها هم برای این حرفه موردنیاز است. ویژگی‌هایی که به افراد در مدیریت بهتر کارها در سمت ریاست قطار کمک می‌کند و از آن‌ها فردی کاربلد و قابل اعتماد می‌سازد. برای نمونه یک رئیس قطار باید بتواند با همه اقشار جامعه در زمان کم، ارتباط گرم و موثری برقرارکند. او با این روش خیلی سریع‌تر متوجه ایراد یا اختلالات موجود می‌شود و کنترل بهتری روی کارهای کارکنان و درخواست‌های مسافران دارد. هم‌چنین باید در زمان‌بندی برنامه‌ها و اجرای آن‌ها، مهارت خوبی داشته‌باشد. کمی تاخیر در انجام برخی امور، گاهی مشکلات زیادی به‌بارمی‌آورد.
رئیس قطار فردی است که باید در موقعیت‌های اورژانسی توانایی بالایی در مدیریت بحران ازخودش نشان دهد. افراد گوناگون از نقاط مختلف، مسافران قطار را تشکیل می‌دهند و کنترل دائمی اوضاع کمی غیرواقعی به‌نظرمی‌رسد. پس رئیس قطار باید خودش را برای رویارویی با هر فوریتی آماده کند. یک رئیس قطار خوب معمولا در شنیدن صحبت‌های کارکنان و مسافران صبور است و دربرابر انتقادات از شرایط موجود، با حوصله و منطقی رفتار می‌کند. عکس‌العمل هیجانی و بدون فکر، نه‌فقط مشکلات موجود را حل نمی‌کند بلکه بر فشار کار می‌افزاید.