به گزارش ایده خبر، برخی مواد خام بر اساس معیارهای عینی مانند اهمیت اقتصادی و ریسک عرضه، به عنوان مواد حیاتی اروپا تعریف می‌شوند.
افزایش فشار بر منابع
افزایش جمعیت جهانی، صنعتی شدن، تغییرات آب و هوایی و دیجیتالی شدن، تقاضا برای مواد خام حیاتی را افزایش می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2060 تقاضای جهانی برای این مواد از 79 میلیارد تن در حال حاضر به 167 میلیارد تن افزایش یابد. همچنین رقابت جهانی برای منابع در دهه آینده تشدید خواهد شد و وابستگی به مواد خام حیاتی ممکن است جایگزین وابستگی به نفت شود.
اروپا چگونه از افزایش قیمت مواد خام حیاتی جلوگیری می‌کند؟
افزایش تقاضا برای مواد خام حیاتی، می‌تواند منجر به کمبود و افزایش قیمت‌ها شود. این امر می‌تواند تأثیرات منفی بر اقتصاد و صنعت اتحادیه اروپا داشته باشد. اتحادیه اروپا برای مقابله با این چالش، اقداماتی شامل افزایش سرمایه‌گذاری در اکتشاف و استخراج مواد خام در اتحادیه اروپا، توسعه فناوری‌های جدید برای بازیافت و استفاده مجدد از مواد خام و همکاری با کشورهای ثالث برای تأمین مواد خام در نظر گرفته است.
در این ارزیابی، 70 ماده خام شامل 67 ماده منفرد و سه گروه مواد مورد بررسی قرارگرفته‌اند. این گروه‌ها عبارت‌اند از: 10 عنصر خاکی کمیاب سنگین (HREE)، پنج عنصر سبک (LREE) و پنج فلز گروه پلاتین (PGMs). در کل، 87 ماده خام جداگانه مورد غربالگری قرارگرفته‌اند. چهار ماده جدید نیز در این ارزیابی شامل نئون، کریپتون، زنون و چوب گرد موردبررسی قرارگرفته‌اند. همچنین، فلز تیتانیوم علاوه بر تیتانیوم مورد ارزیابی قرارگرفته است. آلومینیوم و بوکسیت نیز به دلیل سازگاری باهم، ادغام‌شده‌اند. استخراج بوکسیت، مانند ارزیابی قبلی، همچنان حیاتی است.
تمام مواد خام، حتی اگر حیاتی تلقی نشوند، برای اقتصاد اتحادیه اروپا اهمیت دارند. اینکه یک ماده معین به‌عنوان غیر بحرانی طبقه‌بندی می‌شود، به این معنی نیست که اهمیت و دسترسی آن برای اقتصاد اتحادیه اروپا نادیده گرفته می‌شود. علاوه بر این، دسترسی به داده‌های جدید و تحولات احتمالی در بازارهای داخلی و بین‌المللی اتحادیه اروپا می‌تواند در آینده بر این فهرست تأثیر بگذارد.
تغییرات از سال 2020
در مقایسه با لیست مواد خام حیاتی در سال 2020، مواد خام حیاتی جدید آرسنیک، فلدسپات، هلیم و منگنز، به‌علاوه مس و نیکل به‌شرط تعریف (SRM) وجود دارد و مواد خام حیاتی دو فاکتور ایندیوم و لاستیک طبیعی کنار گذاشته‌شده‌اند. هیچ‌یک از مواد جدید غربال‌شده (نئون، کریپتون، زنون و چوب گرد) حیاتی نیستند.
تیتانیوم یک ماده خام استراتژیک است که در صنایع هوافضا و دفاع استفاده می‌شود و مانند سال 2020 همچنان حیاتی است؛ اما استفاده از تیتانیوم به‌عنوان رنگ‌دانه سفید که حدود 80 درصد از کل مصرف را تشکیل می‌دهد، حیاتی نیست.
هلیوم که در تولید برودتی و نیمه‌هادی‌ها استفاده می‌شود، در سال 2017 بسیار حیاتی بود، اما در سال 2020 به دلیل کاهش اندک اهمیت اقتصادی، حیاتی نبود. در ارزیابی سال 2023، اهمیت اقتصادی آن به دلیل افزایش نسبی بالاتر ارزش‌افزوده در بخش مرتبط NACE افزایش یافت.
منگنز که یک ماده خام استراتژیک است و در فولادسازی و باتری‌ها استفاده می‌شود، به دلیل افزایش ریسک عرضه در مرحله استخراج و کاهش عرضه داخلی، افزایش اتکای واردات و واردات متمرکز از آفریقای جنوبی و گابن، همیشه بسیار بالا بوده است.
خطر عرضه مواد مورداستفاده در لاستیک‌ها عمدتاً به دلیل افزایش نرخ ورودی بازیافت، به زیر آستانه کاهش‌یافته است؛ اما هنوز می‌تواند تلاش‌های فعلی صنعت برای بازیافت محصولات پایان عمر را دست‌کم بگیرد. اتحادیه اروپا 100 درصد متکی به واردات است.
هم ریسک عرضه و هم اهمیت اقتصادی ایندیوم که در نمایشگرهای تخت استفاده می‌شود، به زیر آستانه کاهش‌یافته است. در این ارزیابی، ریسک عرضه با داده‌های تأمین جهانی و منابع اتحادیه اروپا محاسبه‌شده است. علاوه بر این، تولید ایندیوم بیشتر از مصرف آن در اتحادیه اروپا است. اهمیت اقتصادی آن به دلیل تخصیص دقیق‌تر کاربردها به برنامه‌های کاربردی در اتحادیه اروپا کاهش یافت. در سطح جهان، 60 درصد ایندیوم در ITO استفاده می‌شود.
مس که به‌عنوان یک ماده خام استراتژیک شناخته می‌شود، در مقادیر بسیار زیادی یعنی 20 میلیون تن در سال 2020 برای برق‌رسانی در تمام فناوری‌های استراتژیک استفاده می‌شود. منابع عرضه آن بسیار متنوع است، بنابراین پیش از این به‌عنوان یک ماده حیاتی در نظر گرفته نشده است. بااین‌حال، جایگزین کردن آن به دلیل عملکرد برتر آن در کاربردهای الکتریکی چالش‌برانگیز است.
تأمین‌کنندگان مواد خام حیاتی
نیکل که به‌عنوان یک ماده خام استراتژیک شناخته می‌شود، تنها ماده باتری است که به دلیل تنوع خوب عرضه برای دوره ارزیابی‌شده، هیچ‌گاه در لیست قرار نگرفته است. اتحادیه اروپا ۳۹ درصد نیکل خود را از فنلاند، ۲۴ درصد از کانادا، ۱۹ درصد از یونان، ۸ درصد از آفریقای جنوبی و ۴ درصد از ایالات‌متحده تأمین می‌کند. پالایشگاه‌های اصلی شامل چین با 33 درصد، اندونزی با 12 درصد، ژاپن با 9 درصد، روسیه با 7 درصد و چند تولیدکننده کوچک‌تر هستند.
تجزیه‌وتحلیل عرضه جهانی نشان می‌دهد که چین بزرگ‌ترین تأمین‌کننده چندین ماده خام حیاتی ازجمله باریت، بیسموت، گالیم، ژرمانیوم، منیزیم، گرافیت طبیعی، تمام خاک‌های کمیاب HREE و LREE، تنگستن و وانادیوم است. البته کشورهای دیگری نیز به‌عنوان تأمین‌کنندگان مهم جهانی مواد خاص شناخته می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، روسیه و آفریقای جنوبی بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان جهانی فلزات گروه پلاتین هستند. استرالیا برای لیتیوم، ایالات‌متحده آمریکا برای بریلیم و هلیم و برزیل برای نیوبیم نیز به‌عنوان تأمین‌کنندگان اصلی شناخته می‌شوند. زغال‌سنگ کک و مس از لهستان، آرسنیک از بلژیک، هافنیوم از فرانسه، استرانسیوم از اسپانیا و نیکل از فنلاند تأمین می‌شوند.
چندین کشور دیگر نیز مواد خام حیاتی اتحادیه اروپا را تأمین می‌کنند؛ شیلی لیتیوم، گینه بوکسیت، قزاقستان تیتانیوم و فسفر، مکزیک فلورسپات، نروژ فلز سیلیکون، ترکیه آنتیموان، بور و فلدسپات و ایالات‌متحده بریلیوم را تأمین می‌کند.
منابع اتحادیه اروپا برای فلزات پنج گروه پلاتین که عمدتاً در آفریقای جنوبی تولید می‌شوند، کبالت که بیشتر در جمهوری دموکراتیک کنگو استخراج می‌شود، بریلیم که توسط ایالات‌متحده عرضه می‌شود، نیوبیم که از برزیل و وانادیوم که در چین تولید می‌شود، فاقد اطلاعات تجاری قابل‌اعتماد هستند.
با این حال چین همچنان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده اتحادیه اروپا برای عناصر خاکی سبک و سنگین (REEs)، باریت، گالیم، گرمانیوم، منیزیم، گرافیت طبیعی، اسکاندیوم، تنگستن و وانادیم باقی می‌ماند.